Το Hurricane στα Ελληνικά χέρια !

Αρχίζοντας την ενότητα αυτή θα ήθελα να σημειώσω για όσους φίλους δεν το γνωρίζουν οτι τα Hurricane  και των δύο Ελληνικών Μοιρών δηλαδή της 335 και 336 ΒΕΜΔ έφεραν τα διακριτικά roundels της RAF και όχι τα Ελληνικά. Και τούτο για να επιχειρούν σύννομα με τις Διεθνείς Συνθήκες Πολέμου ανεξάρτητα αν το πλήρωμα ήταν διαφορετικής Εθνικότητας.  

Tον Φεβρουάριο του 1942 οι προσπάθειες της ηγεσίας της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας και της κυβέρνησης που από το 1941 πίεζαν τη RAF για τη συγκρότηση μάχιμης Μοίρας επιτέλους απέδωσαν καρπούς. Στις 2 Φεβρουαρίου 1943 η 335 ΒΕΜΔ (Βασιλική Ελληνική Μοίρα Διώξεως) πήρε διαταγή να προετοιμαστεί για μετακίνηση στη Βάση LG.08 στη Mersa Matruh. Να αναφέρω διευκρινιστικά ότι το LG σημαίνει Landing Ground και υπονοεί μια λωρίδα γης διαμορφωμένη για από-προσγειώσεις και τριγύρω τις βασικές εγκαταστάσεις υποστήριξης. Τα νούμερα είναι προφανώς ο αύξων αριθμός αυτών των "Βάσεων". Η Βάση δεδομένων της RAF τις απαριθμεί από το 01 έως το 251 με μόνο την 250 εκτός χρήσης και κάποιες άλλες χωρίς κωδικοποίηση. Άρα λογικά θα έπρεπε να είχαν από 200 έως 250 (!) Βάσεις....Η μετακίνηση άρχισε στις 5 και ολοκληρώθηκε στις 8 εκείνου του μήνα. Μέσα στον ίδιο μήνα στις 25 βγήκε και η διαταγή συγκρότησης και μίας δεύτερης Ελληνικής Μοίρας: Της 336 με έδρα τη Βάση LG.219 στο Κάιρο της Αιγύπτου εκεί που είναι σήμερα το Διεθνές Αεροδρόμιο του Καḯρου. Ο Σγος Διαμαντόπουλος έφυγε από την 335Μοίρα μετατιθέμενος ως Δκτης στη νέα Ελληνική Μοίρα., την 336.Ο Σμηναγός Κ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ανέλαβε τη διοίκηση του Α’ Σμήνους και ο Σμηναγός Ι. ΚΑΤΣΑΡΟΣ ανέλαβε τη διοίκηση του Β’ Σμήνους.

Η 335 ΒΕΜΔ

Η Μοίρα συγκροτήθηκε ουσιαστικά στον Σταθμό της RAF στο Aqir, ένα χωριό κοντά στη Ναζαρέτ, στις 10 Οκτωβρίου 1941, με πρόβλεψη αρμοδιοτήτων για αργότερα, ίδιου επιπέδου με αυτές των Μοιρών Διώξεως υπό τη διοίκηση του Αρχηγείου της RAF για την Παλαιστίνη και την Υπεριορδανία.
O Επισμηναγός Ξενοφών Ι. Βαρβαρέσος, της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας, τοποθετήθηκε διοικητής της Μονάδας.
Το προσωπικό της Μοίρας, όπως συγκροτήθηκε, αποτελούνταν από Έλληνες, που διέφυγαν από την Πατρίδα μας μετά την κατάληψη της από τους Γερμανούς το 1941. Όλοι οι αξιωματικοί, οι περισσότεροι από τους ανώτερους υπαξιωματικούς και πολλοί από τους σμηνίτες, υπηρετούσαν στην Ελληνική Βασιλική Αεροπορία κατα την Ιταλική εισβολή ως την εποχή που οι Συμμαχικές Δυνάμεις αποσύρθηκαν από την Ελλάδα μετά τη γερμανική εισβολή. Οι υπόλοιποι ήταν Έλληνες που κατοικούσαν στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Όλοι είχαν την σφοδρή επιθυμία να ελευθερώσουν την Πατρώα γη και να βοηθήσουν τις Συμμαχικές Δυνάμεις στην οριστική ήττα των Δυνάμεων του Άξονα.

Στις 7 Οκτωβρίου 1941 το δυναμικό της Μοίρας που το αποτελούσαν 15 Αξιωματικοί και 251 Υπαξιωματικοί και σμηνίτες, έφθασε στον Σταθμό της RAF στο Aqir της Παλαιστίνης.
Τα ονόματα των αξιωματικών και υπαξιωματικών χειριστών είναι τα ακόλουθα:
Επισμηναγός Ξ. Βαρβαρέσος, Διοικητής
Υποσμηναγός Κ. Παναγόπουλος, Επικεφαλής Α' Σμήνους
Υποσμηναγός Ι. Κατσαρός, Αξιωματικός Πληροφοριών
Υποσμηναγός Δ. Θεοδοσιάδης, Επικεφαλής Β' Σμήνους
Υποσμηναγός Π. Οικονομόπουλος, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Ε. Καραμολέγκος, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Γ. Καρούσος, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Α. Μουλόπουλος, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Ι. Παπακώστας, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Η. Καρταλαμάκης, Χειριστής
Ανθυποσμηναγός Π. Διδασκάλου
Ανθυποσμηναγός Φ. Πλαστήρας
Επίσης στις τάξεις της 335 υπηρετούσαν και οι Υποσμηναγοί Οικονόμου στη θέση του Αξιωματικού Εφοδιασμού και Ν. Δαλαρέττος, Αξιωματικός Μηχανικός όπως και ο
Ανθυποσμηναγός Γ. Ντάσιος, Υγειονομικός Αξιωματικός.

Όλοι οι Έλληνες που αποτελούσαν το Ιπτάμενο προσωπικό ήταν ήδη έμπειροι χειριστές και όλοι ήταν μόνιμοι Αξιωματικοί και Υπαξιωματικοί της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας ενώ κάποιοι είχαν ήδη και κάποια εκπαίδευση και εμπειρία πτήσεων με μονάδες της RAF, με εξαίρεση τον Αρχισμηνία Ξύδη Ε., που ήταν χειριστής της πολιτικής αεροπορίας. Δέκα αεροσκάφη Hurricane Ι διατέθηκαν στη Μοίρα και η Εκπαίδευση Αέρος άρχισε, κάτω από την προσωπική καθοδήγηση του Επισμηναγού Βαρβαρέσου, και του Υποσμηναγού Κατσαρού, του Flight Lieutenant Harrison και αργότερα τον Pilot Officer M.E. Leng.

Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου η εκπαίδευση πραγματοποιήθηκε με τα αεροσκάφη Hurricane I σύμφωνα με τις οδηγίες που παρουσιάζονται στα έγγραφα των Αναφορών Εκπαίδευσης που υπέγραφε ο Επισμηναγός Ξ. Βαρβαρέσος
Διοικητής της 335.Αν και είναι εμφανέστατο, θα πρέπει να πούμε ότι αυτή είναι η είσοδος του Hurricane στην ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας. Κατά τον Πτέραρχο Η. Καρταλαμάκη «Στο Ακίρ ήρθαν τα πρώτα δέκα Hurricanes, κατευθείαν απ' τη Μάλτα. Ήταν εντελώς καινούργια και οι κινητήρες τους είχαν βάλει μόνο 8-10ώρες. Σύντομα όλοι εξασκήθηκαν στον τύπο Hurricane και έκαναν όλες τις ασκήσεις που προέβλεπε το πρόγραμμα Διώξεως.» Δυστυχώς πολύ λίγα στοιχεία υπάρχουν διαθέσιμα ή τουλάχιστον εγώ δεν μπόρεσα να βρω επαρκή έπειτα από έρευνα για περισσότερο από οκτώ μήνες, για αυτά τα πρώτα αεροσκάφη. Εκείνο που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι όλα ήταν Hurricane Mk I. Δεν γνωρίζω όμως ποια από αυτά ήταν tropicalized, ποια δηλαδή διέθεταν το ογκώδες φίλτρο με τον αεραγωγό της εταιρείας Vokes κάτω από το ρύγχος και ποια όχι. Γιατί το ότι υπήρχαν και από τους δύο τύπους είναι σίγουρο αλλά μόνο από τα S/Ns των αεροσκαφών δε μπορείνα βγει συμπέρασμα καθώς άλλα αεροσκάφη έφεραν τα τροπικά φίλτρα από την κατασκευή τους ενώ σε άλλα μπήκε αργότερα με τροποποίηση. Και τα μητρώα τους, όσων υπάρχουν, δεν είναι πάντοτε ενημερωμένα. Και σαν να μην έφτανε μόνο αυτό πολλά Hurricane κατασκευάσθηκαν ως Mk I και στη συνέχεια μετασκευάσθηκαν σε Mk II, πράγμα που έρχεται να κάνει τα πράγματα ακόμα πιο μπερδεμένα. Έτσι λοιπόν όταν αναφερόμαστε στα Hurricane ειδικά της 335 (για την 336 τα πράγματα είναι κάπως απλούστερα αλλά όχι και... τελείως απλά...) θα πρέπει να το κάνουμε με μεγάλη προσοχή και, προπαντός, χωρίς δογματισμούς. Με λίγα λόγια ότι και να πούμε εμείς οι νεώτεροι... μέσα θα είμαστε. Μόνο αυτοί που τα δούλεψαν και τα πέταξαν θα μπορούσαν να μας πουν μετά βεβαιότητος. Αλλά ο τελευταίος πέταξε για τελευταία φορά το μεγάλο ταξίδι της αιωνιότητος το 2016. Ηταν ο πτέραρχος Ευάγγελος Καρύδης....

Στις 26 Νοεμβρίου 1941 λοιπόν η 335 Μοίρα ειδοποιήθηκε ότι της παραχωρήθηκαν εννέα ακόμη Hurricane που βρίσκονταν στο Amman της Ιορδανίας ή Υπεριορδανίας αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς στην τότε ονοματολογία. Την ίδια ημέρα ισάριθμοι χειριστές της 335 έφυγαν οδικώς για να τα παραλάβουν. Στις 28 του ίδιου μήνα θα αναχωρούσαν από το Amman για την έδρα τους. Προβλεπόταν μια πτήση απλή, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Όμως οι προβλέψεις δεν επαληθεύτηκαν. Η βροχή, από τα μάλλον σπάνια φαινόμενα στο Amman, βρήκε εκείνη την ημέρα να πέσει! Αλλά ας γυρίσουμε στο Βιβλίο Πτήσεων της Μοίρας κι ας δούμε πώς περιγράφει αυτό τα γεγονότα: «Εννέα χειριστές ξεκίνησαν, πετώντας με τα παραχωρηθέντα αεροσκάφη, από το Amman προς τη Μονάδα. Ο καιρός ήταν πολύ βροχερός και μουντός. Ο Ανθυποσμηναγός Θ. Θεοφανόπουλος, που πετούσε το αεροσκάφος Hurricane W.9355, αντιμετώπισε δυσκολίες, και προφανώς, καθώς προσπαθούσε να πραγματοποιήσει αναγκαστική προσγείωση, συνετρίβη στους λόφους του Es Salt, κοντά στο Amman. 

Ο Θεοφανόπουλος ήταν ο πρώτος χειριστής της 335 που έχανε τη ζωή του σε αεροπορικό ατύχημα. Λίγες ημέρες πριν, στις 10 εκείνου του Νοέμβρη, είχε χάσει τη ζωή του Σμηνίας Κωνσταντίνος Δήμου σε τροχαίο ατύχημα. Ακόμα η συντριβή του W.9355 δεν ήταν η πρώτη για την 335. Στις 15 του ίδιου μήνα ο Σμηνίας Δ. Σπυρίδωνος πετούσε με το Διοικητή της Μοίρας, Επισμηναγό Ξενοφώντα Βαρβαρέσο, σε άσκηση. Κατά την προσγείωση το αεροπλάνο, το Ζ.4604, καταστράφηκε επειδή δεν είχε ασφαλίσει το ένα σκέλος. Ευτυχώς ο Σπυρίδωνος δεν έπαθε τίποτα. Όμως ο θάνατος του Θεοφανόπουλου φαίνεται ότι είχε επίδραση σε ολόκληρη τη Μοίρα. Να τι γράφει το βιβλίο της Μοίρας: «Κηδεία του
Ανθυποσμηναγού Θεοφανόπουλου (αποθανόντος) στα Ιεροσόλυμα. H ακολουθία, που χοροστάτησε ο Επίσκοπος εκπροσωπώντας τον πατριάρχη και παραβρέθηκε επίσης η Αυτής Βασιλική Υψηλότητα η Πριγκίπισσα Ελένη της Ελλάδος, έγινε στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη, στην πόλη των Ιεροσολύμων, και ο νεκρός θάφτηκε στο Ελληνικό Νεκροταφείο. Ο Air Commodore Brown, Διοικητής της RAF στην Παλαιστίνη και την Υπεριορδανία, αντιπροσωπεύθηκε στην κηδεία από τον Flying Officer Daston, της RAF».

Κατά τη διάρκεια του μήνα συνεχίσθηκε η επιχειρησιακή εκπαίδευση, και με τη σελήνη στο τέλος του μήνα άρχισε η εκπαίδευση στις νυκτερινές πτήσεις. Ο Επισμηναγός Ξενοφών Βαρβαρέσος είχε βαλθεί να κάνει την 335 Μοίρα αξιόμαχη
και ετοιμοπόλεμη προκειμένου να πάρει μέρος όσο το δυνατόν γρηγορότερα στις επιχειρήσεις.

Στις 7 Δεκεμβρίου 1941 η 335 μετασταθμεύει στο St Jean d' Acre μία παραλιακή πόλη στο Βορειοδυτικό Ισραήλ. Τρεις ημέρες αργότερα, στις 10 του μήνα, θα έρθει το επόμενο θανατηφόρο ατύχημα. Να τι αναφέρει το Βιβλίο της Μοίρας: «Ο Αρ. 131 Ανθυποσμηναγός Πλαστήρας Φ. Συνετρίβη κοντά στο πεδίο προσγείωσης του St. Jean αμέσως μετά την απογείωση σε άσκηση νυκτερινής πτήσης και σκοτώθηκε ακαριαίως και το αεροσκάφος Ζ.4099 καταστράφηκε τελείως.» Ο θάνατος του Πλαστήρα, που συνέβη παρουσία όλου σχεδόν του προσωπικού της Μοίρας, είχε σοβαρή επίδραση στους υπόλοιπους χειριστές. Ο Πτέραρχος Η. Καρταλαμάκης δίνει μια πολύ ζωντανή εξιστόρηση που αξίζει να τη δούμε.
«10 Δεκεμβρίου. Τα σύννεφα σκεπάζουν τα γύρω βουνά στα 2000 και δε φαίνεται κανένα σημάδι φωτεινό στον ορίζοντα. Απ' τ' απόγευμα ο καιρός έχει μεταβληθεί, κι' έχει περάσει μια βαρομετρική ύφεση που έχει ανεβάσει τα υψόμετρα κατά 500 πόδια. Δύο αεροπλάνα έτοιμα στο διάδρομο να πετάξουν.
Πρώτος ο Ανθ/γός Πλαστήρας, που μόλις δέθηκε σφιχτά, ξεκίνησε για απογείωση σε δυτική κατεύθυνση. Φουλάρει τη μηχανή του, και καθώς τα 1000 άλογα μουγκρίζουν -τόση είναι η ιπποδύναμη της μηχανής του Χαρικέιν - η προπέλα γυρνά λυσσασμένη σηκώνοντας νερά απ' τον πλημμυρισμένο διάδρομο, ενώ τα φώτα πλεύσης του αεροπλάνου -πράσινο, κόκκινο και άσπρο- καθώς χάνεται στο βάθος του διαδρόμου, καθρεφτίζονται παιχνιδίζοντας με τις σταγόνες που τους πετάει η προπέλα, σαν βιδώνεται στο Παλαιστινέζικο ξεροβόρι. Όλοι οι χειριστές, και η ομοχειρία μηχανικών κοντά στο Διοικητή τους, με τα χέρια στις χοντρές φόρμες, κολλημένοι δίπλα στη μηχανή του προβολέα -που δουλεύει ακατάπαυστα περισσότερο για να τους θερμαίνει, και σ' επιφυλακή για να φωτίσει κατά την προσγείωση παρακολουθούν την απογείωση του συναδέλφου τους, μια απογείωση όμως που θα είναι και η τελευταία του Φίλιππα Πλαστήρα. 

Στις 18 Ιανουαρίου του 1942 η 335 Μοίρα αφήνει το Ισραήλ και μετακινείται στην Αίγυπτο. Αρχικά στο Helwan και μετά το Aboukir. Στο σημείο αυτό το Βιβλίο της Μοίρας περιέχει κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία για τα Hurricane που είχε. Γράφει λοιπόν:
«Αεροπορικό Απόσπασμα μετακινήθηκε σε δύο Σμήνη:
(1) Υπό τον Διοικητή της Μοίρας. 7 tropicalised αεροσκάφη, παραλήφθηκαν από τη 261 Μοίρα (της RAF από τη Μάλτα) τα πέταξαν οι χειριστές της μονάδας στο Helwan. Αυτά τα αεροσκάφη προσγειώθηκαν καθοδόν στο Aqir για ανεφοδιασμό και έφθασαν στο Helwan κατά τις 1400 GMT (Ώρα Greenwich)
(2) Υπό την ηγεσία του F/Lt H.W. Harrison 8 non-tropicalised αεροσκάφη πέταξαν προς το Aboukir, αφού προσγειώθηκαν καθοδόν στην Ismailia για ανεφοδιασμό και έφθασαν στο Aboukir κατά τις 1200 GΜΤ.' Εξακολουθεί με
άλλα λόγια η ύπαρξη των διαφορετικών Hurricane. Με αυτά τα αεροσκάφη η 335 θα πάει στο LG. 20 δηλαδή στη Δυτική Έρημο. Εκεί οι χειριστές της και το προσωπικό εδάφους θα γνωρίσουν καλά τη ζωή στην έρημο. Μια ζωή αφεαυτής δύσκολη που βέβαια γινόταν δυσκολότερη από τον πόλεμο.

Στις 9 Αυγούστου έχουμε την ακόλουθη, πολύ ενδιαφέρουσα, καταχώρηση: «Ο Ανθυποσμηναγός Μουλόπουλος καθώς πετούσε σε άσκηση κατά εικονικών στόχων έπεσε σε περιδίνηση ενώ ήταν στα 6000 περίπου πόδια και δεν μπόρεσε να επαναφέρει. Αποφάσισε να πηδήξει με το αλεξίπτωτο όταν ήταν στα 500 περίπου πόδια, και προσγειώθηκε ασφαλώς. Το αεροσκάφος θεωρήθηκε ολική απώλεια - Hurricane IIc - BN. 346 (Κατηγορία 3).» Αυτή είναι η πρώτη αναφορά ότι στη
Μοίρα υπήρχε τέτοιο αεροσκάφος. Στις 31 του ίδιου μήνα έχουμε τα Hurricane IIc ΒΕ.547 και ΒΝ.376 να πετούν σε μια πτήση έρευνας, από τις 12:15 έως τις 13:35 με χειριστές τον Υποσμηναγό Παπακώστα και το Σμηναγό Χόνδρο αντίστοιχα.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1942 ο Βαρβαρέσος θα παραδώσει τη διοίκηση της 335 Μοίρας στον Επισμηναγό Ιωάννη Κέλλα που είχε καταξιωθεί ως διοικητής της 21 Μοίρας Δίωξης στην περίοδο από 28 Οκτωβρίου 1940 ως την κατάρρευση. Την επομένη ημέρα διαβάζουμε: «Ο Ανθ/σγός Χατζηιωάννου χειριζόμενος το αεροσκάφος Hurricane IIb BE.547, προσγειώθηκε με την κοιλιά, έχοντας ξεχάσει να κατεβάσει τα σκέλη προσγείωσης. Ο Χειριστής δεν έπαθε τίποτα,
και το αεροσκάφος μπήκε στην κατηγορία 1 έχοντας πάθει ζημιές στα σκέλη προσγείωσης και τον έλικα.». Στις 20 του ίδιου μήνα έχουμε μια ακόμα σημαντική εγγραφή στο βιβλίο της Μοίρας. Ας τη δούμε. «Η Μοίρα επανεφοδιάσθηκε με αεροσκάφη Hurricane IIb - 10 α/φ παραλήφθηκαν από το No. 59 R.S.U. (Repair and Service Unit, Μονάδα Επισκευής και Συντήρησης) και άλλα 11 από το No. 238 Squadron. Τα δικά μας παλιά αεροσκάφη παραδόθηκαν σε άλλες Μονάδες.» Με τα Hurricane IIb η 335 θα πάρει μέρος στη μάχη του El Alamein.


BP.233 Επσ/γός Ι. Κέλλας
Z.4007 Υπσ/γός Βουτσινάς
ΒΡ.279 Σμ/ίας Νικόπουλος
ΒΡ.135 Ανθσ/γός Ξύδης
ΑΡ.850 Ανθσ/γός Παναγόπουλος
ΒΕ.681 Ανθσ/γός Χατζηιωάννου
HL.663 Ανθσ/γός Τσότσος
ΒΡ.317 Σμ/ίας Γκίζας
BD.930 Ανθσ/γός Καρύδης
ΒΕ.699 Ανθσ/γός Διδασκάλου
ΒΕ.231 Υπσ/γός Βολωνάκης
HL.834 Ανθσ/γός Καρταλαμάκης
Απογειώθηκαν στις 06:55 και προσγειώθηκαν στις 08:05. Να τι γράφει το Βιβλίο της Μοίρας:
«Στη δεύτερη επέτειο της δόλιας ιταλικής επίθεσης κατά της Ελλάδας, η Μοίρα πραγματοποίησε πολυβολισμούς στο Ιταλικό Στρατηγείο (20ο Σώμα). 7 οχήματα πυρπολήθηκαν, ένα Ju87 καταστράφηκε επί του εδάφους, αντίσκηνα και πολυβολεία επλήγησαν. Ο Ανθσ/γός Ξύδης έκανε αναγκαστική προσγείωση μέσα στις δικές μας γραμμές λόγω διαρροής γλυκόλης από τα εχθρικά αντιαεροπορικά. Ο Ανθσ/γός Καρταλαμάκης αγνοείται. Ο Ανθσ/γός Παναγόπουλος επέστρεψε ασφαλώς στη βάση αφού επιβίωσε από κατευθείαν πλήγμα του κινητήρα του από τα εχθρικά αντιαεροπορικά. 2 αεροσκάφη κατ. ΙΙ και 1 κατ. ΙΙΙ.»
Και κλείνοντας προσωρινά την αφήγηση για την 335 (στο επόμενο κεφάλαιο που αφορά στην 336 θα επανέλθω στην 335) να αναφέρω μία παράξενη ιστορία που ανήκει στη Μοίρα.Ο Αρχισμηνίας Όθων Κόρμανιτς (Otto Kormanitz) ήταν Σέρβος. Στις 11 Μαρτίου του 1941 τρία αεροπλάνα προσγειώθηκαν στο Σέδες. Τα δύο ήταν εκπαιδευτικά Bucker Bu 131Α Jungmann και το τρίτο Fieseler Fi 156C-1 Storch. Ανήκαν στην Αεροπορία της Γιουγκοσλαβίας. Οι χειριστές τους, διαφωνώντας με τη φιλοαξονική πολιτική του αντιβασιλέα Παύλου Καραγκεόργκεβιτς, διέφυγαν στην Ελλάδα όπου και ζήτησαν πολιτικό άσυλο. Αυτό όχι μόνο τους δόθηκε αλλά επιπλέον τους δόθηκε η δυνατότητα να καταταγούν στην Ελληνική Αεροπορία. Στην αρχή εντάχθηκαν στην 31η ΜοίραΒομβαρδισμού που πετούσε με Potez 633 B2 Grec. Δεν πρόλαβαν να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις και, από ότι φαίνεται, πήραν και αυτοί το δρόμο για την Αίγυπτο μέσω Κρήτης. Για λόγους που ακόμα δεν έχουν διευκρινισθεί ο Κόρμανιτς δεν πήγε στην εξόριστη Γιουγκοσλαβική Αεροπορία αλλά στην Ελληνική. Στην 335 παρουσιάσθηκε την 1η Οκτωβρίου του 1942 προερχόμενος από τη Βάση της RAF στη Γάζα. Δύο ημέρες αργότερα, στις 3, η Μοίρα μετακινήθηκε στο LG.85, στο Burg El Arab, όπου και εντάχθηκε στην 7 SAAF Wing του 212 Group. Όμως στάθηκε άτυχος. Στις 5 Οκτωβρίου ενώ πετούσε με το Hurricane Z.4623 κατέπεσε, δεν αναφέρεται η αιτία, και απανθρακώθηκε. Η 335 Μοίρα και η Ελληνική Αεροπορία τον τιμούν και τον συμπεριλαμβάνουν στους νεκρούς της.

Η 336 ΒΕΜΔ

Η διαταγή σχηματισμού της 336 Μοίρας εκδόθηκε στο Κάιρο στις 25 Φεβρουαρίου 1943.
Πρώτος Διοικητής της Μοίρας ήταν ο Σμηναγός Σπυρίδων Διαμαντόπουλος και παρέμεινε μέχρι τις 9 Νοεμβρίου 1943 που κατερρίφθη στην Κρήτη. Τότε ανέλαβε ο Επισμηναγός Κων/νος Μαργαρίτης.
Ο αρχικός εξοπλισμός της 336 ήταν 16 Αεροσκάφη Hurricane IIc, μερικά από τα οποία έφεραν εξωτερικές δεξαμενές των 44 γαλονιών (ανάλογα με την αποστολή) κάτω από τις πτέρυγες για αύξηση της εμβέλειας.
Υπασπιστής της Μοίρας ήταν ο Ανθσγος Συμεωνίδης.
Αρχιμηχανικός της Μοίρας ήταν ο Σγος Ζαχαριάδης Μ και
Ιατρός ο Ανθσγος Μητρόπουλος Ν.
Σύνδεσμος με τη RAF ο F/Lt Admin. J.F. Weale και, ειδικά για τον εφοδιασμό, ο Ρ/Ο G.Winram. Σύμβουλος ήταν ο S/Ldr McGhee.
Στις 28 Φεβρουαρίου η σύνθεση της Μοίρας ήταν:
Αξιωματικοί ΕΒΑ 11
RAF 3
Αρχισμηνίες 20
Υπαξιωματικοί 36
Σμηνίτες 218
RAF 21
Σύνολο προσωπικού 309
Οι ιπτάμενοι χειριστές ήταν:
Σγος Διαμαντόπουλος Σ. Διοικητής της Μοίρας
Σμηναγός Παναγόπουλος Κ. Διοικητής 1ου Σμήνους
Σγος Κατσαρός Ι. Διοικητής 2ου Σμήνους
Υπσγος Βουτσινάς Δ
Υπσγος Διδασκάλου Π
Υπσγός Καρταλαμάκης Η.
Ανθσ/γός Καρύδης Ε. Αξιωματικός Πληροφοριών
Ανθσ/γός Τσότσος Γ.
Ανθσ/γός Ξύδης Ε.
Ασμίας Παπαιωάννου Γ.
Ασμίας Σπυρίδωνος Δ.
Ασμίας Αθανασάκης Ε.
Ασμίας Μιχελόγκωνας Π.
Ασμίας Χατζηλάκος Κ.
Ασμίας Ζαχαράκης Χ.
Ασμίας Μπράτσος Α.
Ασμίας Σκάντζικας Σ.
Ασμίας Φραγκιάς Α.
Ασμίας Κόκκας Κ.
Ασμίας Ξανθάκος Γ.
Ασμίας Ψιλόλιγνος Κ.
Επνίας Σκλήρης Μ.
Επνίας Σουφρίλας Δ.
Επνίας Γκίζας Δ.
Επνίας Νικολόπουλος Γ.
Επνίας Τζούβαλης Γ.

Αυτοί ήταν που απετέλεσαν τον αρχικό κορμό της 336 ΒΕΜΔ και αρκετοί όπως ο Καρταλαμάκης, ο Σκλήρης , ο Διδασκάλου και άλλοι προερχόταν από την 335 ΒΕΜΔ.

Οι εγγραφές στο βιβλίο της Μοίρας έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ας τις δούμε.
« LG 219 Κάιρο 1/3/43
Η πρώτη πτήση από τη συγκρότηση της Μοίρας έγινε από τον Διοικητή του Α’ Σμήνους Σμηναγό Παναγόπουλο Κ. όταν πραγματοποίησε αναγνώριση στην περιοχή σήμερα. Συνολικές ώρες εκπαιδευτικών πτήσεων 5.25. Δεν έγιναν πτήσεις τις επόμενες έξι ημέρες λόγω της έλλειψης φορτισμένων μπαταριών για τις μίζες».
10/3/43
«Συνολικές ώρες εκπαιδευτικών πτήσεων: 25.15. Η Μοίρα είχε την πρώτη της απώλεια σήμερα όταν ο Ασμιας Ζαχαράκης Χ. (236) κατέπεσε και βρήκε ακαριαίο θάνατο όταν το αεροσκάφος του ΗV281 έπαθε απώλεια στήριξης λόγω βλάβης του κινητήρα. Η σύσταση Ανακριτικής Επιτροπής δεν κρίθηκε απαραίτητη»
Πολύ αργότερα, το 1993, ο κ. Η. Νταλούμης είχε δείξει φωτοτυπία του βιβλίου στον πτέραρχο Κ. Παναγόπουλο και τον είχε ρωτήσει γι’ αυτό το συμβάν. Η απάντηση του ήταν ότι: «Η Ανακριτική Επιτροπή κρίθηκε περιττή, επειδή το ατύχημα είχε γίνει μπροστά σε όλο σχεδόν το προσωπικό της Μοίρας και τα αίτια ήσαν προφανή και ολοκάθαρα»
Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η εγγραφή στις 11 εκείνου του μήνα.
«Ώρες Εκπαιδευτικών πτήσεων 8.05. Μαθήματα Αγγλικής γλώσσας άρχισαν για τους χειριστές με τρεις ώρες συνολικής διδασκαλίας καθημερινά, ο καθηγητής είναι ένας Έλληνας Υποσμηνίας»Σ’ όλα αυτά ο κ. Νταλούμης προσθέτει ένα ακόμα στοιχείο που ίσως να ενδιαφέρει τους ιστορικούς ή και μοντελιστές. Το αεροπλάνο που πέταξε ο Παναγόπουλος στην πρώτη πτήση της Μοίρας, από τις 09:00 έως τις 09:55, ήταν το ΗV.470.

Με αυτά και αυτά φτάνουμε στις 23 Ιουλίου του 1943. Την ημέρα εκείνη έγινε η «Επιχείρηση Θέτις»,( «Operation Thetis») κατα των γερμανικών εγκαταστάσεων στην Κρήτη. Η αποστολή είχε χαρακτήρα εκδίκησης για την ομαδική σφαγή της Κανδάνου από τους Γερμανούς.
Ας δούμε τι λένε τα βιβλία των δύο Μοιρών.
Της 335 γράφει:
«LG.08 23.7.43: Οκτώ χειριστές της 335 Μοίρας πήραν μέρος στις επιχειρήσεις κατά της Κρήτης. Μαζί με τις Μοίρες 74, 451,127, 336, έπληξαν στόχους στην Κρήτη. Δύο χειριστές αγνοούνται: Ο Σμηνίας ΔΟΥΚΑΣ και ο Σμηνίας ΛΑΪΤΜΕΡ.
Οι χειριστές που συμμετείχαν ήσαν οι εξής:
Σμηναγός ΠΑΓΚΑΛΟΣ,
Σμηναγός ΒΟΛΩΝΑΚΗΣ,
Ανθυποσμηναγός ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ,
Ανθυποσμηναγός ΧΑΝΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ,
Αρχισμηνίας ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ,
Αρχισμηνίας ΦΡΑΓΚΟΥ,
Σμηνίας ΔΟΥΚΑΣ,
Σμηνίας ΛΑΪΤΜΕΡ.
Η Α.Μ. ο Βασιλεύς των Ελλήνων Γεώργιος Β’ συνοδευόμενος από τον Πτέραρχο Sir SHOLTO DOUGLAS και τον Έλληνα Υπουργό Αεροπορίας κ. Βούλγαρη και άλλους επισκέφθηκαν τη Μοίρα. Επιθεώρησαν όλες τις εγκαταστάσεις και μίλησαν με τους χειριστές. Είδαν και μίλησαν με τους χειριστές που πήραν μέρος στην αεροπορική επιδρομή στην Κρήτη. Έφυγαν αργά το απόγευμα.»
Σε άλλο σημείο αναφέρει:
«Operation THETIS. Οκτώ από τους χειριστές μας, πετώντας 8 αεροσκάφη Hurricane IIc της 336 Μοίρας πήραν μέρος στην επιχείρηση THETIS πάνω από την Κρήτη. Δύο χειριστές δε μπόρεσαν να επιστρέψουν».
Από τα αρχεία της 335 και 336 αλλά και άλλες περιγραφές φαίνεται ότι συνολικά 57 αεροπλάνα των 74ης, 451ης, 238ης, 227ης, 335ης και 336ης Μοιρών απογειώθηκαν στις 23 Ιουλίου 1943 οδηγούμενα από 2 Beaufighters για προσβολή επιγείων στόχων στην Κρήτη και αναζήτηση άλλων τέτοιων στην Ανατολική πλευρά του νησιού.
Στο βιβλίο της 335 δεν αναφέρεται κανένας αριθμός αεροσκάφους. Σε αυτό της 336 αναφέρονται μόνο τα εξής επτά:
ΚΖ.370 Σγος Διαμαντόπουλος,
ΗL.856 Ασμιας Παπαϊωάννου,
ΗL.712 Σμιας Μικόπουλος,
ΚΧ.927 Σγος Κατσαρός,
ΚW.851 Υπσγος Βουτσινάς,
ΗW.608 Ασμιας Κόκκας
ΒΡ.450 Ασμιας Φραγκιάς

Εν αναμονή της αποστολής επικρατούσε στις 335 και 336 Β.Ε.Μ.Δ. γενικότερο κλίμα ενθουσιασμού. Ο ευγενής συναγωνισμός για συμμετοχή στην αποστολή μεταξύ των χειριστών ανάγκασε τους Διοικητές των Μοιρών Σμηναγούς Πάγκαλο Γ. (335) και Διαμαντόπουλο Σπ. (336) να καταφύγουν και πάλι στη λύση της κλήρωσης για την αποφυγή παραπόνων. Οι τυχεροί πιλότοι είχαν όλον τον καιρό να μελετήσουν τον χάρτη, τα συνθήματα, την πορεία, τον κώδικα συνεννοήσεως, να πάρουν Ελληνικά χρήματα, δολάρια και οδηγίες, ώστε αν πέσουν στην Κρήτη να μπορέσουν να κινούνται. Ένα μοναστήρι σε ορισμένο μέρος στη Νότια πλευρά της Κρήτης, πιθανότατα η Μονή Πρέβελη, ορίστηκε ως καταφύγιο-. Όλα αυτά τα μελέτησαν καλά, κι' αφού καληνύχτισαν τους συναδέλφους τους που δεν τους ευνόησε η κλήρωση, πήγαν νωρίς στις σκηνές τους για ύπνο... Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι μηχανικοί έγραψαν μηνύματα στις απορριπτόμενες πρόσθετες εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων για να τονώσουν το ηθικό του Κρητικού λαού. Στις 07.10 της 23ης Ιουλίου 1943, απογειώθηκαν συνολικά 57 αεροπλάνα των 74ης, 451ης, 238ης, 227ης, 335ης και 336ης Μοιρών οδηγούμενα από δύο Beaufighter. Οκτώ αεροσκάφη της 335 απογειώθηκαν από το αεροδρόμιο της Mersa Matruh με χειριστές τους Σμηναγούς Γ. Πάγκαλο και Ν. Βολανάκη, τους Ανθυποσμηναγούς Κ, Μιχαηλίδη και Ε. Χατζηιωάννου, τους Αρχισμηνίες Α. Κουντούρη και Ν. Φράγκο και τους Επισμηνίες Β. Δούκα και Μαυρίκιο Λάιτμερ.

Σε όλους αναφέρεται ως χρόνος απογείωσης 07:10, ενώ στις προσγειώσεις οι χρόνοι είναι διάφοροι. Πρώτος, στις 10:45, προσγειώνεται ο Διαμαντόπουλος. Στις 10:50 οι Παπαϊωάννου, Μικόπουλος και Κατσαρός. Πέντε λεπτά αργότερα ο Βουτσινάς με τον Κόκκα. Τελευταίος, ίσως με καθυστέρηση, αν κρίνουμε ότι αυτή έγινε στις 11:25, ο Φραγκιάς. Από τους αγνοούμενους ο Λάϊτμερ και ο Δούκας σκοτώθηκαν στο Καλό Χωριό του Λασιθίου και στο Τυμπάκι αντιστοίχως. Ο Αθανασάκης και ο Σκάντζικας θα κάνουν αναγκαστική προσγείωση κοντά στο Ηράκλειο. Ο πρώτος θα βρει τον θάνατο κατά την ανταλλαγή πυροβολισμών με τους Γερμανούς που πήγαιναν να τον συλλάβουν, ενώ ο δεύτερος θα πιαστεί αιχμάλωτος. Και οι δύο όμως περιπτώσεις πρέπει να μας απασχολήσουν κάπως περισσότερο.
Από το αεροσκάφος του Αθανασάκη, έπεσε η μία εξωτερική δεξαμενή καυσίμου την ώρα της απογείωσης. Λόγω της σιγής ασυρμάτου που υπήρχε, οι διπλανοί του στον σχηματισμό τον ειδοποίησαν με νοήματα για το τι συνέβαινε.
Αυτός όμως τους αγνόησε, αν και γνώριζε πολύ καλά ότι τα υπόλοιπα καύσιμα του δεν επαρκούσαν για να επιστρέψει.
«Τον πλησιάζω και του κάνω νόημα πως του έχει φύγει η δεξαμενή — αφηγείται ο συμμαθητής του Αρχισμηνίας Κόκκας — μου γνέφει πως κατάλαβε αλλά δεν πρόκειται να φύγει απ' το σχηματισμό. Και άλλο αεροπλάνο του κάνει νόημα για τη δεξαμενή του, μα ο Αθανασάκης επιμένει. Δεν εννοεί να χάσει την ωραία αυτή αποστολή. Εξ άλλου τον έχει ευνοήσει η τύχη και έχει εμπιστοσύνη. Είναι βέβαιος πως δεν πρόκειται να γυρίσει πίσω. Πετάει όμως με την ελπίδα να χρησιμοποιήσει για καταφύγιο το μοναστήρι, αφού προσγειωθεί κάπου εκεί κοντά. Πετάμε χαμηλά, και σκοπός μας είναι να προσβάλουμε αιφνιδιαστικά το ανατολικό κομμάτι της Κρήτης...»

Ο Σκάντζικας οδηγήθηκε αιχμάλωτος πολέμου στο περίφημο Stalag Luft III. Είναι το περίφημο στρατόπεδο στην Πολωνία όπου έγινε η «Μεγάλη Απόδραση» όπως περιγράφηκε, όχι με απόλυτη πιστότητα, στην ομώνυμη ταινία. Στην απόδραση αυτή πήρε μέρος και ο Σκάντζικας. Κατάφερε να βγει μαζί με τους άλλους από το στρατόπεδο, αλλά συνελήφθη και εκτελέστηκε μαζί με τους άλλους 49. Οι άνδρες της Gestapo τους πυροβόλησαν άνανδρα από πίσω κατα την προσπάθεια τους να αποδράσουν. Εκτός απ’ αυτό, για να εξαφανίσουν κάθε ίχνος του εγκλήματος τους, αποτεφρώσανε τα πτώματα τους. Η λήκυθος με τη στάχτη του Σκάντζικα βρίσκεται στο στρατιωτικό κοιμητήριο του Poznan, στη Πολωνία. Η ορθή ημερομηνία του θανάτου του, όπως έχει πια σήμερα διαπιστωθεί, είναι η 30η Μαρτίου 1944.
Οι επιδρομές κατά της Κρήτης ξανάρχισαν τον Νοέμβριο του 1943 με την κωδική ονομασία «Operation Sociable». Συμμετείχαν αεροσκάφη και από τις δύο Μοίρες. Σε μία από αυτές στις 9.11.1943 καταρρίφθηκε και ο Διοικητής της 336 Σμηναγός Σπύρος Διαμαντόπουλος ενώ πετούσε με το ΚΖ598. Οδηγήθηκε και αυτός στο Stalag Luft III απόπου απελευθερώθηκε το 1945, επέστρεψε στην Ελλάδα και έφθασε μέχρι τον βαθμό του Πτεράρχου. Πήρε μέρος στη Μεγάλη Απόδραση, αλλά δεν πρόλαβε να βγει από το στρατόπεδο. Τον έπιασαν ενώ έμπαινε στο τούνελ.

Οι αποστολές προσβολών στην Κρήτη συνεχίστηκαν και η πιο γνωστή είναι αυτή που έγινε στις 14 Νοεμβρίου και έμεινε να αναφέρεται ως «Και οι τέσσερις δεν επέστρεψαν». Ήταν μια επιχείρηση της 336 και χαρακτηριζόταν ως «Επιχείρηση Sociable. Στόχος Αρ.8 (Οδός Ιεράπετρα – Καστέλι)». Στις 08:25 απογειώθηκαν από το LG.121 δύο ζευγάρια Hurricane ΙΙc. Το πρώτο το αποτελούσαν ο Υποσμηναγός Ευάγγελος Καρύδης με το ΚΖ628 και ο Σμηνίας Δημήτριος Σαρσώνης με το LD130. Στο άλλο ήταν ο Υποσμηναγός Κωνσταντίνος Ψιλόλιγνος στο ΚΖ408 και ο Σμηνίας Γεώργιος Μαδεμλής στο ΚΖ672. Ο Σαρσώνης και ο Ψιλόλιγνος θα σκοτωθούν. Ο Καρύδης και ο Μαδεμλής θα πιαστούν αιχμάλωτοι και θα σταλούν σε στρατόπεδο στη Γερμανία.
Οι «Επιχειρήσεις Sociable» θα σταματήσουν στις 17 εκείνου του μήνα. Η τελευταία θα πραγματοποιηθεί από την 335. Την ημέρα εκείνη απογειώθηκαν από το LG121, στις 08.25 ο Επισμηναγός Θεοφάνης Μεταξάς με το ΚΖ622 και ο Σμηνίας Δημήτριος Βαρβέρης με το ΚΖ465. Θα επιστρέψουν στις 11:40. Λίγο αργότερα, στις 12:00, Θα απογειωθούν από το ίδιο μέρος ο Υποσμηναγός Χρήστος Καλογερίδης με το ΚΖ335 και ο Ανθυποσμηναγός Ανδρέας Πετράκης με το ΚΖ729. Κι αυτοί θα επιστρέψουν σώοι, στο Gambut όμως, στις 15:25.
Κάπου εκεί πλησιάζει το τέλος των Hurricane για την Ελληνική Αεροπορία. Ήδη τα πρώτα Spitfire V είχαν κάνει την εμφάνιση τους. Η τελευταία πτήση με Hurricane στην 335 θα γίνει την Πρωτοχρονιά του 1944, όταν οι Υποσμηναγοί Γεωργακόπουλος και Μιχαηλίδης πέταξαν ως συνοδεία της νηοπομπής «Across», με τα ΚΖ142 και ΚΖ335 αντίστοιχα, από τις 06:35 ως τις 08:15.

Αυτή ήταν εν συντομία η μακρά ιστορική διαδρομή που είχαν τα Hurricane στην Ελληνική Αεροπορία. Οι χειριστές που τα πέταξαν, τα αγάπησαν ως καλά και αξιόπιστα αεροπλάνα.

Οι Έλληνες Αεροπόροι που έδωσαν τη ζωή τους στο βωμό της Πατρίδας με Hurricane

Ανθυποσμηναγός Θεοφάνης Θεοφανόπουλος 28.11.1941 335
Ανθυποσμηναγός Φίλιππος Πλαστήρας 10.12.1941 335
Αρχισμηνίας Αλέξανδρος Καραγιώργος 02.04.1942 335
Σμηνίας Κωνσταντίνος Αδοσίδης 13.05.1942 335
Επισμηνίας Κωνσταντίνος Αλεξόπουλος 22.05.1942 335
Επισμηνίας Ιωάννης Γεωργιάδης 16.07.1942 335
Σμηνίας Κωνσταντίνος Ευαγγελινάκης 21.08.1942 (71 OTU)
Ανθυποσμηναγός Όθων Κόρμανιτς 05.10.1942 335
Σμηνίας Χρήστος Ιωάννου 12.12.1942 (71 OTU)
Ανθυποσμηναγός Βασίλειος Οικονομάκος 26.02.1943 335
Αρχισμηνίας Θεόδωρος Γαζής 26.02.1943 335
Αρχισμηνίας Χαρίδημος Ζαχαράκης 10.03.1943 336
Αρχισμηνίας Νικόλαος Κουρμούλης 25.03.1943 (71 OTU)
Σμηνίας Βασίλειος Κουρκούτας 25.05.1943 (71 OTU)
Επισμηνίας Δημήτριος Γκίζας 26.05.1943 336
Αρχισμηνίας Βασίλειος Γιαννακόπουλος 12.06.1943 335
Υποσμηναγός Κλέαρχος Σπυρομήλιος 15.06.1943 336
Ανθυποσμηναγός Ελευθέριος Αθανασάκης 23.07.1943 336
Αρχισμηνίας Μαυρίκιος Λάιτμερ 23.07.1943 335
Αρχισμηνίας Βασίλειος Δούκας 23.07.1943 335
Ανθυποσμηναγός Κωνσταντίνος Ψιλόλιγνος 14.11.1943 336
Σμηνίας Δημήτριος Σαρσώνης 14.11.1943 336
Σμηνίας Στυλιανός Μουμτζής 22.06.1944 (70 OTU)

Τα Hurricane που πέταξαν με τις Ελληνικές Μοίρες


335 ΜΟΙΡΑ

Μk I
3734 / W9274 / Z4088 / Z4233 / Z4494 / Z4698
V7012 / W9342 / Z4093 / Z4255 / Z4513 / Z4809
V7300 / W9352 / Z4096 / Z4327/ Z4574
V7816 / Z4047 / Z4115 / Z4367 / Z4637
Μk IIb
AP850 / BD884 / BE681 / BG971 / BN365 / BP231
AP888 / BD888 / BE699 / BN131 / BN369 / BP233
BD300 / BD930 «FG Σ» / BE701 / BN133 / BN541

Z5306 «FG A» / BD704 / BE231 / BG859 / BN163 / BP135
Mk IIc
BP279 / BP656 / HL663 / HL979 / Z4002 / Z5318
BP290 / BW939 / /HL699 / HW979 / Z4007
BP317 / HL569 / HL785 «FG T» / Z2503 / Z4959
BP606 / HL599 / HL834 / Z2593 / Z5314


336 ΜΟΙΡΑ

Mk IIc
BE395 / BP346 / HL773 / HV305 / HV831/ KZ136 «ΟIII»

KZ735 / BG949 / BP348 / HL809 / HV334 / HW924 / KZ370

KZ821 / BN129 / BP353 / HL855 / HV470 / HV985 / KZ408 / KZ850
BN184 / BP397 / HL994 / HV484 / KW851 / KZ409 / KZ893
BN274 / BP450 / HW124 / HV505 «T» / KW864 / KZ490 «ZII» / LD130
BN275 / BP645 / HW247 / HW608 / KX927 / KZ514
BP125 / HL607 / HW250 / HW614 / KX949 / KZ628
BP232 / HL712 / HV281/ HW617 / KX967 / KZ672

Σημείωση: Ως προς τα εθνόσημα που έφεραν τα ελληνικά Hurricane δεν υπάρχουν επαρκώς θεμελιωμένα στοιχεία. Κρίνοντας από φωτογραφίες, που είναι ασπρόμαυρες και συχνά κακής ποιότητας, μπορούμε να πούμε ότι στα περισσότερα από τα εικονιζόμενα αεροσκάφη τα εθνόσημα είναι βρετανικά. Σε ελάχιστες φωτογραφίες εικονίζονται Hurricane με ελληνικά εθνόσημα. Σ’ αυτό συνηγορούν και οι μαρτυρίες αυτών που τα πέταξαν. Με βάση αυτά μπορούμε να προχωρήσουμε στο ασφαλές συμπέρασμα ότι ελληνικά εθνόσημα, στις πλευρές και τις κάτω επιφάνειες, οπωσδήποτε ποτέ στις πάνω, πιθανόν να έφεραν ελάχιστα Hurricane Mk I μόνο κατα την συγκρότηση της 335. Όλα τα άλλα Hurricane τόσο της 335 όσο και της 336, έφεραν βρετανικά εθνόσημα.

Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές ευχαριστίες στους φίλους μου Ηλία Νταλούμη και Δημήτρη Στεργίου για το πολύτιμο ιστορικό, φωτογραφικό και αρχειακό υλικό που μου διέθεσαν όπως και την άδεις να χρησιμοποιήσω στοιχεία και φωτογραφίες από τα κείμενα που έχουν δημοσιεύσει κατα καιρούς.

Αεροφωτογραφία της Βάσης Αqir το 1945

Οι Υπαξιωματικοί Χειριστές ήταν οι Αρχισμηνίες Γ. Παπαϊωάννου, Δ. Σπυρίδωνος, Ε. Ξύδης και Μ. Σκλήρης,
οι Σμηνίες Κ. Αλεξόπουλος, Δ. Γκίζας, Κ. Δήμου και Ι. Γεωργιάδης.
Κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου 1941 η Μοίρα ενισχύθηκε με τους παρακάτω αξιωματικούς:
Υποσμηναγός Π. Λακέας 13/10/41, Υπασπιστής της Μοίρας
Σμηναγός Γ. Χριστόπουλος 16/10/41, Μηχανικός επιφορτισμένος με το έργο της εκπαίδευσης του Τεχνικού προσωπικού της Μοίρας.

Επίσης τέσσερις Βρετανοί Αξιωματικοί της RAF παρουσιάσθηκαν και τοποθετήθηκαν στη Μοίρα με τα εξής καθήκοντα:
Flight Lieutenant H.W. Harrison, Εκπαιδευτής
Pilot Officer M.E. Leng, Εκπαιδευτής
Pilot Officer G.S. Harrison, ΣύνδεσμοςFlying Officer W. Galloway, Σύνδεσμος Εφοδιασμού.

Αποτέλεσμα αυτού του ατυχήματος ήταν, το αεροσκάφος να καταστραφεί εντελώς και ο χειριστής να χάσει τη ζωή του. Πέντε χειριστές επέστρεψαν στο Amman, και από αυτούς ο Σμηνίας Ιωάννης Γεωργιάδης πραγματοποίησε αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο του Amman με σβησμένο κινητήρα και μην έχονταςαρκετό χρόνο να κάνει όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται για το κατέβασμα των σκελών, το αεροσκάφος έπαθε σοβαρές ζημιές αλλά ευτυχώς ο χειριστής δεν τραυματίσθηκε. Τρεις χειριστές κατάφεραν να φέρουν τα αεροσκάφη τους στο Σταθμό της Royal Air Force, στο Αqir.»

O Επ/σγός Ξενοφών Βαρβαρέσος μπροστά σε ένα Hurricane Mk. I της 335 το 1942

Καθώς το Χαρικέιν ξεκόλλησε απ' το διάδρομο κι άρχισε να παίρνει ύψος, άφηνε για σημάδι της παρουσίας του, το άσπρο φως της ουράς του. Το παρακολουθούσα για να δώσω πράσινο φως στο επόμενο αεροπλάνο που έπαιρνε θέση ν' απογειωθεί. Ξαφνικά τα μάτια μας καρφωμένα στο βάθος του ορίζοντα, παρακολουθούν με κρατημένη αναπνοή την τροχιά του θανάτου που διαγράφει το άσπρο φως και μαζί του όλο το αεροπλάνο. Μια καμπύλη που το ένα σκέλος της μοιραία κόβει κάθετα το έδαφος είναι η τροχιά της. Λίγα δευτερόλεπτα αγωνίας, και μια τρομερή κιτρινοκόκκινη λάμψη καταυγάζει όλη την περιοχή, σαν μια εκθαμβωτική αστραπή που πήρε τον Φίλιππα στην αγκαλιά της... ήταν ο καλύτερός μου, ο μοναδικός μου φίλος. Από τότε δεν μου 'μείναν δάκρυα για συνάδελφο, και δέχομαι - δέχτηκα πάρα πολλές φορές - τις απώλειες των συναδέλφων σαν κάτι φυσικό... ... Μα να! Ο Διοικητής της Μοίρας Επ/γός Βαρβαρέσος, με καταφανή συγκίνηση και αμίλητος, σκαρφαλώνει στο άλλο αεροπλάνο που ήταν έτοιμο, κι' αφού δένεται, βάζει σε λειτουργία τη μηχανή του. Όλοι μας καταλαβαίνουμε την πράξη του. Θα ρισκάρει τη ζωή του για να σώσει το ηθικό των χειριστών του. Τον πλησιάζω και του λέω να διορθώσει το υψόμετρό του, που έδειχνε τα 500 λάθος. Είχαμε σχεδόν καταλάβει από τι έπεσε ο προηγούμενος.» Η πτήση εκείνη του Βαρβαρέσου, αρκετά περιπετειώδης, απεκατέστησε το κλονισμένο ηθικό των χειριστών και εδραίωσε την εκτίμηση τους προς το πρόσωπό του. Ο Πλαστήρας τάφηκε στη Χάιφα.

Από τις 16 Απριλίου του 1942 τα Hurricane της 335 αναλαμβάνουν και την αεροπορική κάλυψη νηοπομπών. Πρώτη ήταν αυτή με την κωδική ονομασία «Rusty». Στις 22 Μαΐου συνοδεύοντας μια από αυτές, ήταν η «Οnset», θα πέσει στη θάλασσα το Ζ.4101. Θα βυθιστεί αμέσως παρασέρνοντας στο βυθό και το χειριστή του, τον Επισμηνία Κωνσταντίνο Αλεξόπουλο. Ως αιτία θεωρήθηκε η βλάβη που παρουσίασε ο κινητήρας του.

Στις 28 Οκτωβρίου του 1942 αποφασίστηκε να προσβάλλει η Μοίρα με πολυβολισμούς το στρατηγείο του 20ου Ιταλικού Σώματος Στρατού που βρισκόταν περί τα 20 μίλια δυτικά εντός των εχθρικών γραμμών του Βορειοαφρικανικού Μετώπου. Ο ενθουσιασμός και ο συναγωνισμός μεταξύ των ιπταμένων ήταν τόσο μεγάλος που ο Διοικητής της Μοίρας αναγκάστηκε να καταφύγει στη λύση της κλήρωσης προκειμένου να αποφύγει τυχόν παράπονα και δυσαρέσκειες.
Οι τυχεροί χειριστές και τα αεροσκάφη που πήραν μέρος στην επιχείρηση αυτή ανήκαν όλοι στο Β Σμήνος της 335 Μοίρας, και ήταν:

Αρχισμηνίας Όθων Κόρμανιτς (Otto Kormanitz)

ΠΑ.Σ.ΟΙ.Π.Α

Ασμιας Ζαχαράκης Χαρίδημος

ΠΑ.Σ.ΟΙ.Π.Α

Παράταξη των Mk.IIc κατά την άφιξη τους στη Μοίρα. Παρατηρούμε οτι φέρουν στο πλάι της ατράκτου τα λευκά χαρακτηριστικά "callsign" εκατέρωθεν των roundels της RAF. Στην πορεία όμως για κάποιον λόγο αφαιρέθησαν από όλα. Επίσης το συγκεκριμένο με S/N HV315 που εικονίζεται πρώτο εδώ, δεν βρήκα να αναφέρεται με αυτό το S/N σε κανένα κατάλογο αλλά ούτε και δραστηριότητα της 336 ούτε και της 335.... Αντίθετα υπάρχει το HV305 που το βρήκα να το πετάει ο Σμηνίας Μαρίνος Σκλήρης....Είναι από τα περίεργα που συνέβαιναν τότε... Παρετήρησα επίσης οτι σε όλες τις φωτογραφίες που βρήκα να υπάρχουν σήμερα, πλήν ελαχίστων εξαιρέσεων (θα είναι 3 ή 4 το πολύ) τα S/N αποκρύπτονται εντέχνως (είτε με την παρεμβολή προσωπικού που σε κάποιες περιπτώσεις με την στάση του ο εικονιζόμενος το κρύβει, είτε με την αφαίρεση από το πλάνο ολόκληρου του ουραίου τμήματος του αεροπλάνου....) Στην προκειμένη περίπτωση επειδή έχω δανειστεί τη φωτογραφία από έγκυρη πηγή (Ιστορικό Λεύκωμα της 336) οδηγούμαι στο συμπέρασμα οτι εδώ πιθανότατα το S/N HV315 είναι fake (ψεύτικο - παραπλανητικό) για τις ανάγκες της φωτογράφησης μόνο.....

Επιστροφή από την αποστολή... Δεξιά όπως βλέπουμε  είναι ο Ανθσγός Κ. Ψιλόλιγνος που στις 14 Νοεμβρίου 1943 πέρασε στο Πάνθεον των Ηρώων όταν έδωσε τη ζωή του στην Κρήτη κατα την εκτέλεση του καθήκοντος. Δίπλα του δεξιά του είναι ο  Αρχισμηνίας Κ. Χατζηλάκος. Ευτύχησε να δεί την Πατρίδα ελεύθερη και να φτάσει στα ανώτατα αξιώματα στο βαθμό του Αντιπτεράρχου (Ι) ε.α.. Ευρίσκεται έν ζωή.
(Προσέξτε όμως τη στάση του σώματος του Α/σμία Χατζηλάκου. Δεν φαίνεται και πολύ φυσική. Γέρνοντας πρός τα αριστερά καλύπτει πλήρως το S/N του αεροπλάνου πίσω του.... Σύμπτωση....;;;)

Δύο από τα τέσσερα αεροσκάφη Hurricane των Ελληνικών Μοιρών που βρήκα να φαίνονται τα S/Ns.Τα άλλα δύο είναι το HW124 και το BD930 "FG-Σ" ένα Mk.IIb της 335.

Ο Σμηναγός Γεώργιος Πάγκαλος σημειώνεται με βέλος στη φωτογραφία από την τελετή αποφοίτησης της 1ης Σειράς της Σχολής Αεροπορίας. Είναι ο πατέρας του πολιτικού Θ. Πάγκαλου. Λέγεται οτι σε γενομένη συζήτηση μεταξύ πατέρα και γιού, μετα την ανάληψη υπουργικού θώκου από τον πολιτικό Πάγκαλο ο πατέρας του είπε: "Ναι, αλλά δεν είναι το ίδιο με το να γίνεις Πτέραρχος...."
Το έχω πεί πολλές φορές και δεν θα κουραστώ να το λέω: "Αεροπόρος γεννιέσαι, ΔΕΝ γίνεσαι...." Και θα συμπληρώσω τώρα: "οτιδήποτε άλλο γίνεσαι..."
Εχω πολλά παραδείγματα ανθρώπων που, είτε  προσπάθησαν, είτε τους πίεσαν να γίνουν χωρίς να το έχουν μέσα τους, απλά απέτυχαν. Δεν έγιναν ποτέ....

Μπροστά στο ΚΖ136, από αριστερά προς τα δεξιά όπως βλέπουμε, οι Βουτσινάς, Ξύδης και Φραγκιάς.

Σωτήρης Σκάντζικας

Χειριστές και Μηχανικοί της 336 μπροστά από το Hurricane IIb S/N BD930 και callsign FG Σ. στη Βάση Sidi Barrani 1943. Πρώτος από αριστερά όπως βλέπουμε ο Αεροπόρος και Ιστορικός Ηλίας Καρταλαμάκης. Με τη συγκρότηση της 336 μετατέθηκε σε αυτήν από την 335 μαζί με μερικούς ακόμη συναδέλφους του όπου συνέχισε τη δράση του. Ευτύχισε να δει την απελευθέρωση της Πατρίδας από τον ναζιστικό ζυγό και έφτασε μέχρι το βαθμό του Υποπτεράρχου. 
Πέταξε την τελευταία του πτήση προς την αιωνιότητα στις 6 Δεκεμβρίου 2012.

Αφησε πίσω του σπουδαίο Ιστορικό και συγγραφικό έργο παρακαταθήκη προς τους νεώτερους...

Αθανασάκης, Σκάντζικας και ένας Μηχανικός μπροστά από ένα Hurricane IIc της 336 Μοίρας. Και οι δύο χειριστές δεν πρόλαβαν να δούν την Πατρίδα μας ελεύθερη.....

Σμηνίας Δημήτριος Σαρσώνης. Εδωσε τη ζωή του στην Κρήτη μέσα στο LD130

Σμηνίας Λάιτμερ

Σμηνίας Αθανασάκης 

Σμηνίας Σαρσώνης

ΠΗΓΕΣ:
ΠΑ.Σ.ΟΙ.Π.Α (Πανελλήνιος Σύλλογος Οικογενειών Πεσόντων Αεροπόρων)
ΠΑ.ΣΥ.ΒΕΤ.Α (Πανελλήνιος Σύλλογος Βετεράνων Αεροπορίας)
Αρχείο Δημοσιογράφου κ. Δημήτρη Στεργίου
Αρχείο Ιστορικού / Ερευνητή κ. Ηλία Νταλούμη
Βιβλίο Αειμνήστου Πτεράρχου Ηλία Καρταλαμάκη "Πετώντας σε ξένους ουρανούς"
Ιστορικό Λεύκωμα 336Μ "1943-2003 60 Χρόνια Στους Ουρανούς"
Βιβλίο ΠΑ.ΣΥ.ΒΕΤ.Α "Οι Μοίρες της Ερήμου"
http://aviationarchaeology.gr/wp-content/uploads/2014/09/Hawker-Hurricane-losses-in-Greece-1941-1944.pdf
http://www.pasoipa.org.gr/lefkoma/pilot_details/?id=211



Κ. Ν. Γαβριλάκης 2017

Το έναυσμα για την έρευνα αυτή, ήταν η κατασκευή του μοντέλου του Hurricane Mk.IIc επιστρέφοντας στο χόμπι έπειτα από 20 χρόνια.

Αν σας ενδιαφέρει μπορείτε να το δείτε ΕΔΩ.